Bốn cuốn sách The Unspoken Name, Daughter from the Dark, Gravity of a distant sun và Light of impossible star là những cuốn tiểu thuyết thể loại dark fantasy được yêu thích năm 2022.
Dark fantasy (kỳ ảo đen tối) là một nhánh phụ của thể loại tiểu thuyết giả tưởng ngày càng có nhiều cây bút quan tâm. Theo Book Riot, thể loại giả tưởng đen tối thường được viết bởi các tác giả từng chấp bút cho những tác phẩm kinh dị. Từ năm đầu 1990, nó được công nhận là một nhánh riêng biệt. Một số người cho rằng tiểu thuyết kỳ ảo đen tối luôn đem lại sự nghiệt ngã và xung đột về giá trị đạo đức, luân lý đối với các nhân vật trong câu chuyện.
Thể loại này cũng đã xuất hiện tại Việt Nam với những cuốn như Người chạy xuyên không gian, Khe nứt thời gian, Ngôi nhà kỳ quái... Không thể phủ nhận rằng đây là một "mảnh đất phì nhiêu" để nhà văn xây dựng một thế giới hình ảnh phong phú và truyền đạt những thông điệp mới mẻ đến độc giả. Sau đây là một số chỉ dẫn để người viết có thể bắt đầu đặt bút cho một cuốn tiểu thuyết thể loại kỳ ảo đen tối.
Cơ sở xây dựng
Những câu chuyện giả tưởng thường khác với thực tế bởi các nhà văn sẽ tạo ra thế giới của riêng họ. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa họ phải tạo ra một thế giới hoàn toàn xa lạ và khác biệt.
Nhiều câu chuyện mượn những giai đoạn lịch sử có thật, tác giả lồng ghép yếu tố kỳ ảo vào để tạo ra bối cảnh mới. Chẳng hạn cuốn Creatures of Want & Ruin của Molly Tanzer lấy cảm hứng từ Kỷ nguyên Cấm tại Long Island từ năm 1920 đến năm 1933. Nước Mỹ hướng đến một xã hội không tưởng, nơi không có một giọt rượu, bia nào. Những tay buôn lậu rượu rum bắt đầu hoành hành. Nhân vật chính trong tiểu thuyết của Molly Tanzer, Ellie cũng lao vào vòng xoáy đó. Nhưng trong một buổi đêm, cô vô tình bán cho mọi người lô rượu ma thuật của giáo phái bí ẩn. Chúng biến người uống thành môn đồ trung thành. Ellie phải đứng lên để giải cứu quê hương của mình.
Cuốn tiểu thuyết Creatures of Want & Ruin của Molly Tanzer. Ảnh: The Verge.
Cùng đó, điều cần thiết khi xây dựng thế giới tưởng tượng trong tiểu thuyết kỳ ảo là phát triển lịch sử cho nó một cách đầy đủ và chặt chẽ. Nhờ đó, tiền đề cho các xung đột sẽ được hiện ra rõ rệt hơn, kể cả đó là xung đột trong nội tâm nhân vật. Người viết có thể xem xét các loại xung đột cần thiết cho câu chuyện của mình.
Chẳng hạn, nếu muốn viết một câu chuyện trong đó nhân vật chính phải đối đầu với lũ quái vật siêu nhiên đang âm mưu hủy diệt thế giới, người viết phải xem xét những con quái vật đó đến từ đâu và tại sao chúng tồn tại. Còn nếu muốn ma thuật đen tối trở thành thế lực hàng đầu trong thế giới, người viết nên xem xét nguồn gốc của ma thuật và ai có quyền sử dụng vào nó.
Các nhân vật đặc trưng của thể loại Dark Fantasy
Xây dựng tiểu sử rõ ràng cho nhân vật chính là chìa khóa để thiết lập sự phát triển trong suốt câu chuyện. Người đọc luôn muốn biết điều gì khiến nhân vật chính trở nên đặc biệt. Họ có phép thuật hay khả năng siêu nhiên ra sao. Đạo đức và niềm tin của họ dựa trên khía cạnh gì. Một số nhân vật phổ biến trong thể loại dark fantasy có thể kể đến như kẻ phản anh hùng, nhân vật chính trái đạo đức, nhân vật chính vô đạo.
Fan art của bộ tiểu thuyết thể loại Dark-Fantasy The Dark Tower (Stephen King). Ảnh: Michael Whelan.
Nhân vật phản anh hùng sở hữu những đặc điểm giống với những anh hùng điển hình. Dù vậy, thay vì được thúc đẩy bởi lợi ích chung và tìm kiếm công lý, phản anh hùng lại thường có mặt tối. Kiểu nhân vật này đòi hỏi việc tỉ mỉ trong việc xây dựng hoàn cảnh xuất hiện và tiểu sử hơn.
Thứ hai, nhân vật chính trái đạo đức là mô típ nhân vật có ý thức về điều gì đúng và điều gì sai nhưng họ chọn làm điều sai trái bất chấp mọi ràng buộc. Thứ ba, nhân vật chính vô đạo là những kẻ không quan tâm đến đúng sai khi thực hiện hành động.
Tạo xung đột
Xung đột truyện phải có ý nghĩa và đóng góp phần lớn vào cốt truyện của nhân vật chính. Người viết cần xây dựng cả xung đột bên trong và bên ngoài để tạo ra sự căng thẳng rõ ràng trong câu chuyện. Ví dụ nhân vật chính là một đứa trẻ mồ côi không có khả năng phép thuật, vì vậy họ đã bị ngược đãi trong trại trẻ mồ côi suốt thời thơ ấu. Giờ đây, thoát khỏi trại trẻ mồ côi, họ sẽ làm bất cứ điều gì cần thiết để không bao giờ quay trở lại điểm thấp như vậy, ngay cả khi điều đó có nghĩa là phạm tội và đi chệch khỏi những gì được coi là tốt.
Alice (Christina Henry) là phiên bản chuyển thể dark-fantasy từ câu chuyện Alice in Wonderland. Ảnh: Bookshelf.
Nhân vật chính cần phải được thử thách. Đó là cơ hội để họ có thể đánh giá điều gì đúng, điều gì sai và đưa ra quyết định. Những câu hỏi về tốt và xấu thường là trung tâm của những câu chuyện giả tưởng đen tối.
Không giống hầu hết câu chuyện giả tưởng điển hình, những câu chuyện giả tưởng đen tối không phải lúc nào cũng có một kết thúc có hậu với một vấn đề được giải quyết. Cái ác cũng có thể chiến thắng, một vòng lặp của sự đau khổ diễn ra, nhân vật chính đánh mất bản thân mình...
Cân bằng yếu tố thiện và ác
Tác giả cần đảm bảo rằng bất kỳ chủ đề bạo lực hoặc đen tối nào được kết hợp vào câu chuyện đều có ý nghĩa truyền tải nhất định. Bạo lực không nên được thêm vào với mục đích để hù dọa độc giả. Mặc dù điều này có thể dễ dàng gây sốc. Tác giả nên thiết lập một mục đích để mọi cái chết và sự sợ hãi đều góp phần vào mạch truyện. Bên cạnh đó, việc tập trung vào cảm xúc câu chuyện sẽ đem lại là cần thiết. Những tình tiết nhẹ nhàng được xây dựng công phu như việc nhân vật đánh mất mục tiêu có thể đem lại cảm giác "lạnh thấu xương" hơn cả một cảnh tra tấn hay một cái chết đẫm máu.
Khi đọc một câu chuyện giả tưởng đen tối, người đọc có thể hy vọng rằng nhân vật chính sẽ hành động nhân đạo bất chấp quá khứ bất hạnh của họ. Một kết thúc có hậu, bất chấp tất cả nỗi sợ hãi và kinh hoàng trước đó có thể mở ra. Trên thực tế, trong những câu chuyện giả tưởng đen tối, chúng thường không như vậy. Tuy nhiên, hy vọng là điều cuối cùng thúc đẩy độc giả đọc toàn bộ câu chuyện.
