Biện Pháp Mở Rộng Rừng đặc Dụng ở Nước Ta Là

Khu bảo tồn tại Việt Nam

Việt Nam có hệ thống khu bảo tồn được công nhận bởi pháp luật, đó là các Khu Rừng Đặc dụng do Bộ Lâm nghiệp quản lý. Tổ chức này chia hệ thống này thành hai phân hạng: I) các vườn quốc gia, và II) các khu bảo tồn thiên nhiên và các khu văn hóa, lịch sử và môi trường. Đến năm 1986, đã có bảy vườn quốc gia, 49 khu bảo tồn thiên nhiên, và 31 khu văn hóa, lịch sử và môi trường được thành lập. Sau đó, năm 1999, hệ thống rừng đặc dụng đã được mở rộng lên 2 triệu ha, với sự thành lập thêm 10 vườn quốc gia, 53 khu BTTN, 17 khu bảo tồn loài và sinh cảnh, và 21 khu bảo vệ cảnh quan, tổng diện tích lên đến 2,3 triệu ha.

Thủ tướng Chính phủ cũng đã đặt mục tiêu mở rộng tổng diện tích rừng đặc dụng lên 2,4 triệu ha vào năm 2020. Mục tiêu này đã hầu như đạt được, nhưng mục tiêu nâng tỷ lệ bảo vệ đất liền lên 17% không có triển vọng. Điều này không chỉ liên quan đến sự cạnh tranh về đất đai và nguồn nước, mà còn do hạn chế tài chính cho việc quản lý các khu bảo vệ. Với nguồn lực hạn chế và hiệu quả quản lý thấp, việc mở rộng hệ thống khu bảo vệ trở nên khó khăn.

OECM tại Việt Nam

Mục tiêu Aichi 11 đề cập đến “biện pháp bảo tồn khu vực hiệu quả khác” (OECM). IUCN đã đưa ra định nghĩa về OECM, và Việt Nam đã thông qua định nghĩa này vào năm 2018. OECM là các khu vực địa lý không phải là Khu Bảo vệ, nhưng được quản trị và quản lý theo các cách thức giúp đạt được các kết quả tích cực và bền vững về mặt bảo tồn đa dạng sinh học và các giá trị khác như văn hóa, tinh thần, kinh tế xã hội.

Việt Nam có nhiều vùng cảnh quan nông nghiệp rộng lớn, có giá trị đa dạng sinh học cao hoặc đang được phục hồi. Trong những vùng cảnh quan này, có nhiều cơ hội để công nhận các OECM. Ví dụ, việc giảm việc thâm canh cây lúa trong Đồng bằng Sông Cửu Long và chuyển đổi sang các loại hình sinh kế phù hợp hơn với môi trường tự nhiên có tiềm năng trở thành OECM. Tại Tây Nguyên, việc chuyển đổi từ canh tác cây cà-phê sang hệ thống xen canh nông lâm là một cơ hội khác để công nhận OECM. Hơn nữa, các địa điểm như Bãi giữa Sông Hồng ở Hà Nội cũng có tiềm năng trở thành OECM.

Việc công nhận OECM cũng đánh dấu sự đóng góp của các doanh nghiệp vào bảo tồn đa dạng sinh học. Ví dụ, công ty sữa TH Milk đã bảo vệ một phần diện tích đất để tái tạo các sinh cảnh tự nhiên, từ đó giúp tăng cường đa dạng sinh học và bảo vệ các loài đang bị suy giảm.

Xác định OECM

IUCN đang xây dựng hướng dẫn và phương pháp luận để xác định các OECM. Một OECM cần đáp ứng các điều kiện sau: nằm ngoài các khu bảo vệ, có ranh giới địa lý xác định, có cơ quan quản trị và chế độ quản lý bền vững, mang lại kết quả bảo tồn đa dạng sinh học, và có tiềm năng bảo tồn đa dạng sinh học lâu dài.

Vai trò tiềm năng của Bộ TN&MT

Bộ TN&MT có vai trò quan trọng trong việc quản lý các OECM và thúc đẩy bảo tồn đa dạng sinh học. Hiện tại, Bộ NNPTNT đang quản lý hệ thống rừng đặc dụng quốc gia, nhưng nhiều vùng có giá trị bảo tồn cao chưa được bảo vệ. Bộ TN-MT có thể công nhận và báo cáo về các OECM khi có khung pháp lý cần thiết. Khi OECM đã được luật pháp công nhận, Bộ TN-MT cần soạn thảo các văn bản hướng dẫn để thực hiện OECM. Bộ TN-MT cũng cần làm việc với các doanh nghiệp, các nhóm nông dân, chính quyền địa phương và cá nhân/tổ chức quản lý các quỹ đất có tiềm năng trở thành OECM.

Việc thực hiện OECM sẽ giúp Việt Nam đáp ứng cam kết bảo tồn đa dạng sinh học và bảo vệ những sinh cảnh có tính đa dạng sinh học cao nhất nhưng lại đang bị đe dọa.