Bài 19: Các chất được cấu tạo như thế nào? (Vật lý 8 học kì 2)

Trong bài viết này, HOCMAI muốn gửi tới các em học sinh khối 8 bài Bài 19: Các chất được cấu tạo như thế nào? nằm trong chương trình Vật lý 8. HOCMAI đã tổng hợp những kiến thức của toàn Chương I. Các em học sinh hãy tham khảo bài viết và tổng ôn lại bài cũ để nắm bài kĩ hơn nhé!

Bài viết tham khảo thêm:

• Bài 17: Sự chuyển hóa và bảo toàn cơ năng
• Bài 18: Câu hỏi và bài tập tổng kết chương I: Cơ học
• Tổng kết chương I: Cơ học

A. TÓM TẮT LÝ THUYẾT VẬT LÝ 8 BÀI 19: CÁC CHẤT ĐƯỢC CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?

I - CÁC CHẤT ĐƯỢC CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?

- Những chất được cấu tạo từ những hạt nhỏ riêng biệt gọi là những nguyên tử, phân tử.

Nguyên tử là hạt chất nhỏ nhất mà khoa học đã tìm ra, còn phân tử là một nhóm những nguyên tử kết hợp lại.

- Để có thể quan sát được những phân tử, nguyên tử người ta phải sử dụng đến kính hiển vi.

Hình 1.1: Các loại kính hiển vi

Hình 1.2: Nguyên tử sắt và nguyên tử silic quan sát qua kính hiển vi hiện đại

- Giữa những phân tử, nguyên tử có khoảng cách.

+ Trong chất rắn: Những phân tử, nguyên tử được xếp gần nhau.

+ Trong chất khí: Khoảng cách giữa những phân tử, nguyên tử rất lớn (so với trong chất lỏng và chất rắn).

Lực liên kết giữa những phân tử:

+ Lực liên kết giữa những phân tử chất khí là rất yếu.

+ Lực liên kết giữa những phân tử chất lỏng nhỏ hơn chất rắn và lớn hơn chất khí.

+ Lực liên kết giữa những phân tử chất rắn thì mạnh hơn so với chất lỏng và khí.

II - CHUYỂN ĐỘNG CỦA CÁC NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ

- Những phân tử, nguyên tử luôn luôn/ luân phiên chuyển động hỗn độn không ngừng tới mọi phía, chuyển động đó được gọi là chuyển động nhiệt hỗn loạn, gọi tắt là chuyển động nhiệt hoặc còn được gọi là chuyển động Brao.

- Nhiệt độ của sự vật càng cao thì những phân tử, nguyên tử cấu tạo nên sự vật đó chuyển động càng nhanh. Đây chỉ là cách nói ngược, thực ra ta cần hiểu rằng: Những phân tử, nguyên tử cấu tạo nên sự vật chuyển động càng nhanh thì nhiệt độ của sự vật càng cao.

III - HIỆN TƯỢNG KHUẾCH TÁN

Hiện tượng khi những phân tử, nguyên tử của các chất tự hoà lẫn vào nhau được gọi là hiện tượng khuếch tán.

IV - CÁC NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ CÓ GIỐNG NHAU KHÔNG?

Những phân tử, nguyên tử có kích cỡ vô cùng nhỏ bé, mắt thường không thể nhìn thấy được. Những phân tử, nguyên tử cấu tạo nên những chất khác nhau thì khác nhau cả về cấu tạo, kích thước và khối lượng.

B. GIẢI BÀI TẬP SGK VẬT LÝ 8 BÀI 19: CÁC CHẤT ĐƯỢC CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?

Bài C1 (trang 69 | SGK Vật Lý 8):

Hãy lấy ra 50 cm³ cát đổ vào trong 50 cm³ ngô rồi lắc nhẹ xem có cho ra 100 cm³ hỗn hợp giữa cát và ngô không? Hãy giải thích?

Lời giải:

Không đủ bởi vì giữa những hạt ngô có khoảng cách nên khi đổ cát vào trong ngô, những hạt cát đã xen vào giữa những khoảng cách này, khiến cho thể tích của hỗn hợp nhỏ hơn so với tổng thể tích của cát và ngô.

Bài C2 (trang 69 | SGK Vật Lý 8):

Hãy cố gắng sử dụng cách giải thích sự hụt thể tích ở trong thí nghiệm trộn lẫn cát vào trong ngô để giải thích được sự hụt thể tích ở trong thí nghiệm trộn rượu với nước nhé.

Lời giải:

Thể tích của hỗn hợp trộn giữa rượu và nước giảm bởi vì giữa những phân tử nước cũng như những phân tử rượu đều chứa khoảng cách. Khi trộn rượu và nước, những phân tử rượu đã xen vào khoảng cách giữa những phân tử nước và ngược lại.

Bài C3 (trang 70 | SGK Vật Lý 8):

Thả một cục đường vào trong một cốc nước rồi khuấy nó lên, đường hòa tan và nước có vị ngọt. Giải thích vì sao lại như vậy?

Lời giải:

Bởi vì khi khuấy lên thì những phân tử đường xen vào khoảng cách giữa những phân tử nước, cũng như những phân tử nước xen vào giữa khoảng cách của những phân tử đường nên nước đường lúc này có vị ngọt.

Bài C4 (trang 70 | SGK Vật Lý 8):

Giải thích vì sao quả bóng bay bơm căng hoặc quả bóng cao su, dù cho đã buộc thật chặt thì cũng cứ ngày một xẹp đi.

Lời giải:

Thành bóng bay hay bóng cao su được cấu tạo từ những phân tử cao su, giữa những phân tử này có khoảng cách. Những phân tử không khí ở trong quả bóng chui qua những khoảng cách này để ra ngoài và làm cho bóng xẹp dần.

Bài C5 (trang 70 | SGK Vật Lý 8):

Cá muốn sống được thì cần có không khí. Nhưng ta thấy rằng cá vẫn sống được ở trong nước? Giải thích tại sao?

Lời giải:

Giữa những phân tử nước có khoảng cách nên những phân tử không khí có thể đứng xen vào trong khoảng cách đó, chính vì vậy mà cá sống được ở trong nước.

C. GIẢI SÁCH BÀI TẬP VẬT LÝ 8 BÀI 19: CÁC CHẤT ĐƯỢC CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?

Bài 19.1 (trang 50 | Sách bài tập Vật Lí 8)

Tại sao quả bóng bay cho dù được buộc chặt để lâu ngày vẫn sẽ bị xẹp xuống?

A)Bởi vì khi mới thổi, không khí từ miệng trong quả bóng còn nóng, sau đó nó lạnh dần nên co lại.

B)Bởi vì cao su là một chất đàn hồi nên sau khi bị thổi căng nó sẽ tự động co lại.

C)Bởi vì không khí nhẹ nên có thể chui từ chỗ buộc ra ngoài.

D)Bởi vì giữa những phân tử làm vỏ bóng có khoảng cách nên những phân tử không khí có thể chui qua đó và thoát ra ngoài.

Lời giải:

Chọn D

Bởi vì giữa những phân tử làm vỏ bóng có khoảng cách nên những phân tử không khí có thể chui qua đó và thoát ra ngoài.

Bài 19.2 (trang 50 | Sách bài tập Vật Lí 8)

Khi đổ 50cm³ rượu vào trong 50cm³ nước, ta sẽ thu được một hỗn hợp rượu - nước có thể tích:

A)Bằng 100cm³

B)Lớn hơn 100cm³

C)Nhỏ hơn 100cm³

D)Có thể nhỏ hơn hoặc bằng 100cm³.

Hãy chọn câu trả lời đúng và giải thích tại sao.

Lời giải:

Chọn C. Bởi vì giữa những phân tử rượu và phân tử nước đều chứa khoảng cách. Khi đổ nước vào trong rượu thì những phân tử rượu xen lẫn vào những phân tử nước, vậy nên thể tích của hỗn hợp nước-rượu giảm đi.

Bài 19.3 (trang 50 | Sách bài tập Vật Lí 8)

Mô tả hiện tượng chứng tỏ những chất được cấu tạo từ những hạt riêng biệt, giữa chúng sẽ có khoảng cách.

Lời giải:

Lấy ra một cốc nước đầy với một thìa con muối tinh. Cho muối dần dần vào trong nước cho đến khi hết cái thìa muối, ta thấy rằng nước vẫn không tràn ra ngoài. Chứng tỏ giữa những phân tử có khoảng cách, nếm nước thấy có vị mặn chứng tỏ rằng nước được cấu tạo từ những hạt riêng biệt chứ không phải là 1 khối liền.

Bài 19.4 (trang 50 | Sách bài tập Vật Lí 8)

Tại sao có những chất trông có vẻ như liền một khối mặc dù chúng cũng đều được cấu tạo từ những hạt riêng biệt?

Lời giải:

Vì những hạt vật chất và khoảng cách giữa chúng là rất nhỏ nên mắt thường không thể nào nhìn thấy được.

Bài 19.5 (trang 50 | Sách bài tập Vật Lí 8)

Lấy ra một cốc nước đầy với một thìa con muối tinh. Cho muối dần dần vào trong nước cho đến khi hết cái thìa muối ta thấy rằng nước vẫn không bị tràn ra ngoài. Hãy giải thích lý do tại sao và thực hiện thí nghiệm kiểm tra?

Lời giải:

Những phân tử muối tinh có thể xen vào khoảng cách giữa những phân tử nước.(Các em hãy tự làm thí nghiệm)

Bài 19.6 (trang 50 | Sách bài tập Vật Lí 8)

Kích thước của một phân tử hiđrô là vào khoảng 0,00000023 mm. Em hãy tính độ dài của mỗi chuỗi bao gồm một triệu phân tử này đứng nối tiếp nhau.

Lời giải:

Độ dài của một chuỗi bao gồm một triệu phân tử này đứng nối tiếp với nhau là: 1000000 x 0,00000023 = 0,23mm.

Bài 19.7 (trang 51 | Sách bài tập Vật Lí 8)

Khoảng 300 năm về trước, một nhà bác học người I-ta-li-a đã làm thí nghiệm để kiểm tra xem ta có thể nén được nước hay không. Ông đổ đầy nước vào trong một bình cầu bằng bạc được hàn thật kín rồi lấy cái búa nện thật mạnh lên cái bình cầu. Nếu nước nén được thì chiếc bình phải bẹp. Nhưng ông đã thu được một kết quả bất ngờ. Sau khi nện chiếc búa thật mạnh, ông thấy rằng nước thấm qua bình tràn ra ngoài trong khi chiếc bình vẫn nguyên vẹn. Hãy giải thích lí do tại sao?

Lời giải:

Bởi vì giữa những phân tử nước có khoảng cách, giữa những phân tử bạc cũng có khoảng cách. Nên khi bị nén, những phân tử nước có thể chui qua những khoảng cách của phân tử bạc và tràn ra ngoài bình.

Bài 19.8 (trang 51 | Sách bài tập Vật Lí 8)

Khi sử dụng pittông nén khí ở trong một xi - lanh thì:

A)Kích thước của mỗi phân tử khí giảm

B)Khoảng cách giữa những phân tử khí giảm

C)Khối lượng của mỗi phân tử khí giảm.

D)Số phân tử khí bị giảm

Lời giải:

Chọn B

Khi sử dụng pittông nén khí ở trong một xi - lanh thì khoảng cách giữa những phân tử khí giảm.

Bài 19.9 (trang 51 | Sách bài tập Vật Lí 8)

Khi nhiệt độ của một miếng đồng tăng lên thì:

A)Thể tích của mỗi nguyên tử đồng sẽ tăng

B)Khoảng cách giữa những nguyên tử đồng tăng

C)Số nguyên tử đồng sẽ tăng

D)Cả A, B, C đều không đúng.

Lời giải:

Chọn B

Khi nhiệt độ của một miếng đồng tăng thì những nguyên tử, phân tử động chuyển động nhanh hơn, làm cho khoảng cách giữa những nguyên tử đồng tăng.

Bài 19.10 (trang 51 | Sách bài tập Vật Lí 8)

Biết rằng khối lượng riêng của hơi nước bao giờ cũng nhỏ hơn so với khối lượng riêng của nước. Hỏi câu nào dưới đây so sánh những phân tử nước trong hơi nước và những phân tử nước là đúng?

A)Những phân tử trong hơi nước có cùng kích thước với những phân tử nước, nhưng khoảng cách giữa những phân tử trong hơi nước lớn hơn.

B)Những phân tử trong hơi nước có kích thước và khoảng cách lớn hơn những phân tử nước.

C)Những phân tử trong hơi nước có kích thước và khoảng cách bằng những phân tử nước.

D)Những phân tử trong hơi nước có cùng kích thước với những phân tử nước, nhưng khoảng cách giữa những phân tử trong nước nhỏ hơn.

Lời giải:

Chọn A

Những phân tử trong hơi nước có cùng kích thước với những phân tử trong nước, nhưng khoảng cách giữa những phân tử trong hơi nước lớn hơn.

Bài 19.11 (trang 51 | Sách bài tập Vật Lí 8)

Những nguyên tử trong một miếng sắt có tính chất nào nêu dưới đây?

A)Khi nhiệt độ tăng thì nó nở ra

B)Khi nhiệt độ giảm thì nó co lại

C)Đứng rất gần nhau.

D)Đứng xa nhau.

Lời giải:

Chọn C

Vì những nguyên tử trong kim loại thường rất gần nhau.

Bài 19.12 (trang 51 | Sách bài tập Vật Lí 8)

Tại sao khi ta muối dưa, muối có thể thấm vào trong lá dưa và cọng dưa?

Lời giải:

Giữa những phân tử cấu tạo nên lá dưa và cọng dưa có khoảng cách nên những phân tử muối có thể khuếch tán vào trong dưa.

Bài 19.13 (trang 51 | Sách bài tập Vật Lí 8)

Nếu bơm không khí vào trong một quả bóng bay thì dù có buộc chặt không khí vẫn thoát ra ngoài được, còn nếu bơm không khí vào trong một quả cầu bằng kim loại rồi hàn thì hầu như không khí không thể nào thoát ra ngoài. Tại sao?

Lời giải:

- Khoảng cách giữa những phân tử của vỏ bóng bay lớn nên những phân tử không khí trong bóng bay có thể lọt được ra ngoài.

- Khoảng cách giữa những nguyên tử kim loại rất nhỏ nên những phân tử không khí trong quả cầu hầu như không thể nào lọt ra ngoài được.

Bài 19.14 (trang 52 | Sách bài tập Vật Lí 8)

Tại sao săm xe đạp sau khi đã được bơm căng, mặc dù van đã được vặn thật chặt, nhưng để lâu ngày thì vẫn bị xẹp?

A)Bởi vì lúc bơm, không khí vào trong săm còn nóng, sau đó không khí lại nguội dần, co lại, làm cho săm xe bị xẹp.

B)Bởi vì chiếc săm xe làm bằng cao su là chất đàn hồi, nên sau khi giãn ra thì nó tự động co lại làm cho chiếc săm để lâu ngày bị xẹp.

C)Bởi vì ở giữa những phân tử cao su sử dụng làm săm có khoảng cách nên những phân tử không khí có thể thoát ra ngoài làm cho săm xẹp dần.

D)Bởi vì cao su sử dụng làm săm đẩy những phân tử không khí lại gần nhau nên cái săm bị xẹp.

Lời giải:

Chọn C

Bởi vì ở giữa những phân tử cao su sử dụng làm săm có khoảng cách nên những phân tử không khí có thể thoát được ra ngoài làm cho săm xẹp dần.

Bài 19.15 (trang 52 | Sách bài tập Vật Lí 8)

Hình 19.1 mô tả một thí nghiệm được dùng để chứng minh những chất được cấu tạo từ những hạt riêng biệt, giữa chúng có khoảng cách.

Hãy dựa vào hình vẽ bên trên để mô tả cách để làm thí nghiệm, giải thích kết quả thí nghiệm sau đó rút ra kết luận.

Lời giải:

Mô tả thí nghiệm:

- Lấy 100cm³ nước và 50cm³ sirô đổ chung vào trong một bình, ta thu được thể tích của hỗn hợp này là 140cm3.

- Giải thích: Khi đổ nước vào sirô hòa chung với nhau thì những phân tử nước xen lẫn vào những phân tử sirô làm cho thể tích của hỗn hợp giảm. Điều này chứng tỏ rằng: giữa những phân tử có khoảng cách.

D. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM VẬT LÝ 8: CÁC CHẤT ĐƯỢC CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?

Vậy là các em học sinh khối 8 thân yêu đã cùng với HOCMAI soạn xong Bài 19: Các chất được cấu tạo như thế nào?. Kiến thức thật thú vị và bổ ích phải không các em. Các em có thể tham khảo thêm thật nhiều bài học bổ ích nữa tại website hoctot.hocmai.vn.